Een bewoner van de Kleine Berg schreef naar aanleiding van de aangenomen motie om de Kleine Berg autovrij te maken een brief aan het College en de Raad. Daarin legt hij uit dat de Kleine Berg niet verkeersveiliger zal worden door de motie. Een smallere rijloper, de groenperken, het noodzakelijke bestemmingsverkeer, de stallingen en de vercommercialiseerde straatruimte door terrassen biedt straks niet meer de ruimte die voor veilige verplaatsing van fietser en voetgangers nodig is. De brief is nog in behandeling bij de gemeente, maar de initiatiefnemers van de motie hebben al laten weten dat ze vooralsnog geen reden zien op hun initiatief terug te komen

Geacht College en Raad,
Op 10 oktober 2023 heeft de raad een motie aangenomen om de Kleine Berg autovrij te maken. Omdat ik al 50 jaar op de Kleine Berg woon en een betrokken burger bij mijn buurt ben, heeft mij de onzorgvuldige wijze waarop dit besluit tot stand is gekomen en het gebrek aan een juiste afweging diep getroffen. Ik verwacht door de maatregel geen verbetering van de verkeersveiligheid. Op 8 januari 2024 start de herinrichting van de Kleine Berg. Hierdoor wordt feitelijk de ruimte van de voetganger en fietser nog verder beperkt. Het terrassenbeleid is van invloed en wordt onterecht niet meegenomen. Het beleid, de maatregelen en de uitvoering worden niet in hun samenhang bezien en treffen zo geen doel. De verkeersveiligheid verbetert niet of onvoldoende en de democratische besluitvorming is geschonden. Ik vind dat dit beter kan en beter moet.

Genuanceerde kritiek, als zaaigoed op kale rotsbodem. Persoonlijke veiligheid.
De kern van deze reactie is, dat ik constateer dat naast de ongemotiveerde afwijzing door politiek en bestuur van de kritiek van ondernemers en bewoners op de motie, ook mijn uitgebreide, kritische en genuanceerde kanttekeningen genegeerd worden. Deze kritiek die ik in werkgroepen heb geuit, in zienswijzen heb vervat, op hoorzittingen heb verwoord en in contacten met ambtenaren herhaaldelijk heb besproken, zowel bij het herinrichtingsplan Kleine Berg, het onderzoek Kleine Berg Autovrij, bezwaarschriftprocedures tegen vergunningverlening en de voorgenomen uitvoering van het terrassenbeleid op de Kleine Berg, wordt op essentiële punten niet gehoord. Een van die punten treft mij persoonlijk zwaar. Onder meer vanwege mijn handicap van sterk gehoorverlies, vrees ik al langer voor de veilige toegang tot mijn woning. Deze vrees komt voort uit de realiteit van vandaag op de Kleine Berg dat ik geen veilig trottoir heb en dat de plannen voor morgen dit niet beter maken.

Onveiligheid gecreëerd door eigen beleid.
Doordat u jarenlang de prioriteit heeft gelegd bij uitbreiding van terrassen in het openbaar gebied en de handhaving van het terrassenbeleid achterwege laat (vanwege capaciteitsproblemen is mij gezegd), alsmede veilige stroken op de trottoirs van de Kleine Berg voor voetgangers achterwege laat (in strijd met de aanbevelingen in het Handboek Toegankelijkheid Openbare Ruimte), veroorzaakt dit samen met de toename van fiets en voetgangersverkeer, en het onvermijdelijke bestemmingsverkeer een verkeersonveilige situatie voor mij en voor andere beperkten. Dit laat u onterecht gebeuren.

Sluipende verkwanseling van karakteristiek van de Kleine Berg.
Daarnaast wil ik de aandacht vestigen op de dreigende teloorgang van het karakter van de Kleine Berg. In steeds meer stukken van de gemeente en uitingen van politici en ondernemers zie ik dat gesproken wordt over “het horecastraatje”. Sluipend wordt zo de verdere horecaontwikkeling van de Kleine Berg, gesanctioneerd. Het onderscheid met bijvoorbeeld de Dommelstraat wordt vanzelf minder, de eenvormige uitstraling van deze straten een feit. Dit gebeurt terwijl het staande ruimtelijk beleid spreekt van een gezonde mix van functies om het unieke, gemengde en historisch ontwikkelde karakter van de Kleine Berg te behouden. Het staat ook haaks op het wensbeeld dat in de visie Kleine Berg 2025, een
gezamenlijke notitie van ondernemers en een groep bewoners, is geschetst. Ik zie dat u de balans door laat slaan in de ongewenste richting. Door het autovrij maken is de verwachting van winkeliers dat ze het moeilijker gaan krijgen. Daarmee komt de deur open te staan voor kwalitatief minder aantrekkelijke functies, die een aantasting van het karakter met zich meebrengt.
Ook de vercommercialisering van de publieke ruimte schrijdt voort, ten koste van de burger die er recht op heeft van deze ruimte vrijelijk gebruik te maken. Het terras en de uitstallingen krijgen onterecht veel sympathie van de politiek en het bestuur, als het gaat om het gebruik van de schaarse publieke ruimte. En daar wringt de schoen steeds meer. “Het trottoir is van iedereen en hoort obstakelvrij te zijn” was de titel van het redactioneel commentaar van de NRC op 4 augustus 2023. Het probleem speelt niet alleen op de Kleine Berg, maar overal in den lande. Het wordt tijd dat u dit probleem oppakt. Omwille van het herstel van de balans is verscherping van het vergunningenbeleid in het publieke domein noodzakelijk. Het vraagt van u dat u het vergunningenkader verheldert en de beeldvorming over de Kleine Berg naar buiten toe zuiver houdt en de suggestie van een “horecastraatje” achterwege laat.

Oorzaak onveiligheid gezocht, onterecht bij auto neergelegd
De verkeersonveiligheid die u heeft aangegrepen om de motie te motiveren, is niet het uitsluitende gevolg van het autoverkeer. Ook in de situatie na de uitvoering van de motie en de herinrichting zal er nog steeds een groot deel van het verkeer (het bestemmingsverkeer) onvermijdelijk zijn. Belangrijkere oorzaak van de onveiligheid, zijn de blokkades in de vrije doorgang voor voetgangers, veroorzaakt door de terrassen die tot aan de rijloper zijn vergund. Op sommige plaatsen zijn echte flessenhalzen ontstaan. Daarnaast is het probleem complexer: er is een toename van (te verwachten) fietsverkeer, de bevoorrading en het ophalen van afval gebeurt met (te) grote vrachtwagens. Ook de toename van bezorgdiensten (busjes en maaltijdbezorgers) heeft voor meer drukte op straat gezorgd en zal in de
venstertijden blijven. En het is nog niet duidelijk wat de positieve invloed zal zijn van de circulatiemaatregelen op de hoofdwegen en het verkeersexperiment in de Elzent, voor de verkeersveiligheid op de Kleine Berg.

Foto’s: Bij tegenoverliggende terrassen ontstaan flessenhalzen. Na herinrichting worden deze nog nauwer. De terrassen beslaan het gehele trottoir.

De vraag is nu of uitvoering van de motie de verkeersveiligheid verhoogt, en had deze alleen met deze motie kunnen worden bereikt, kortom is deze verstandig en doelmatig? Ik kom tot de volgende bevindingen:

De voetganger en fietser krijgt per saldo niet méér ruimte zoals in de motie wordt gesuggereerd, maar minder. Dit komt omdat in het herinrichtingsplan de rijloper met ca. één meter wordt versmald, en er meer ruimte voor groenvakken en voor stallingen wordt gereserveerd. Het voornemen is nu om alle terrassen voor de horecapanden tot de rijloper te vergunnen, waardoor zelfs de thans nog vrijgehouden doorgangen bij enkele panden voor voetgangers verdwijnen;

Het aantal voetgangers en fietsers, gevoegd bij het bestemmingsverkeer zal, zeker op piekmomenten, oor verkeersonveilige situaties blijven zorgen. Het ontbreken van een vrije doorgang voor voetgangers op de trottoirs en bij terrassen schept voor hen en zeker voor de groep beperkten, waartoe ik mij reken, een potentieel gevaarlijke situatie, die in de toekomst zal verergeren.

Het meenemen van de resultaten van toekomstige evaluaties van de herinrichtingsplannen (Kleine Berg en Wilhelminaplein) en de (voorgenomen)verkeersmaatregelen in het omliggende gebied zou deze maatregel onnodig kunnen maken.

Foto’s: groene strepen geven een indruk van de versmalling van de rijloper na herinrichting. Terrassen van gevel tot rijloper krijgen nog meer ruimte

De maatregel lost het probleem van de verkeersonveiligheid door zwaar verkeer (bevoorrading, afvalverwijdering, verhuizing, bouwactiviteiten, etc.), ook bij voortzetting van de venstertijden niet op. Door versmalling van de rijloper wordt de kans op ongelukken en letsel zelfs vergroot.

Foto’s: huidige bevoorradingshinder tijdens venstertijden, na herinrichting en versmalling hebben fietsers en voetgangers nog minder ruimte, het bevoorradingsverkeer blijft

De motie is voorbarig en is gebrekkig afgewogen.
De overhaast gekozen weg om nu via een motie autovrij-maatregelen te vragen heeft ervoor gezorgd dat niet het volledige plaatje in al zijn complexiteit in de beraadslaging en besluitvorming is overzien. De mogelijke ruimtelijke gevolgen hadden meer gewicht moeten krijgen in de discussie, en de doelmatigheid van de maatregel om de verkeersveiligheid te verbeteren is niet op juiste waarde geschat. De gevolgen voor de bewoners en ondernemers zijn ondergewaardeerd. De analyse van wat op de Kleine Berg aan de hand is, schiet te kort en heeft ook niet de aandacht kunnen krijgen omdat u heeft verzuimd het besluit in te bedden in een integraal kader en als een belangrijk punt op de agenda van de raad te plaatsen. Het is voor mij en vele andere berokkenen volkomen onverwacht, zonder een onderliggende nota gepresenteerd en afgehamerd. En dit terwijl u wist dat de werkgroep Kleine Berg Autovrij, waarin ondernemers, vastgoedeigenaren, bewoners en gemeente deelnamen, consensus had bereikt over de te volgen weg. Ik zie dit als onzorgvuldig bestuur. Dit soort besluitvorming smoort elk animo voor burgerparticipatie.

Verstoring democratisch proces.
Daarmee heeft u doelbewust het democratisch proces verstoord. Dat blijkt te meer uit de ophef die er na het besluit kwam. Ook ik, als actief deelnemer aan het proces, wist niet dat een vergaand besluit van u, op stel en sprong, via een vrije motie aan de orde was. Ik voel mij geschoffeerd. U had andere, betere opties, maar heeft daar geen gebruik van gemaakt. Dat raakt niet alleen aan de zorgvuldigheid van beleid, maar ook de behoorlijkheid van bestuur.
Reden voor mij om u te vragen mijn kritische opmerkingen serieus te nemen en de volgende maatregelen te nemen:

  1. Zorg voor een vrije strook voor voetgangers op de trottoirs aansluitend aan de goten van de toekomstige rijloper, waardoor met name ter hoogte van de terrassen de vrije, veilige toegankelijkheid voor hen wordt gewaarborgd. De vergunningverlening voor terrassen van na de herinrichting vindt momenteel plaats, de ondernemers zijn op de hoogte dat er wijzigingen zullen optreden. Er is nu een kans om rekening te houden met de voetgangers. Op deze wijze kan ik mij persoonlijk ook vrijer bewegen, en met mij vele andere beperkten en overige voetgangers.
  2. Stel de uitvoering van de motie uit totdat een juiste afweging kan worden gemaakt. Dat is het geval als de evaluaties van de van invloed zijnde verkeersmaatregelen in de omgeving beschikbaar zijn. Daarmee worden onnodige kosten vermeden.
  3. Zorg dat de participatie van de ondernemers en de bewoners wordt gehonoreerd in plaats van ontmoedigd. Besluitvorming via vrije moties is geen juist middel om zorgvuldige besluitvorming te bereiken.
  4. Zorg dat het terrassenbeleid van april 2023, in de huidige situatie wordt gehandhaafd. Dat is nu allerminst het geval en leidt tot misbruik van de openbare ruimte en afname van verantwoordelijkheid en naleving. Dus: geen verlening van eilandterrassen, geen barkrukken op de rijloper, geen bloembakken in de goot, geen open vuur op terrassen, geen zijschermen die langer zijn dan 2/3 van de ruimte tot de rijloper, om een paar aspecten te noemen.

Foto’s: ontbreken handhaving: barkrukken en tafels op de rijloper. Vrije doorgang geblokkeerd.

Graag ben ik bereid mijn zorgen en kritiek met u nader te bespreken, echter wel in een setting die recht doet aan mijn slechthorendheid. Een schriftelijke reactie stel ik op prijs.

Schrijver bij redactie bekend.