door: Ignace Op de Macks

Op een van de sociale media kwam een link voorbij, bedoeld om kritiek te geven op het kosteloos maken van openbaar vervoer Why free public transport doesn’t fix traffic (and what does). Het maakte wat bij mij los. Al te gemakkelijk wordt voorbijgegaan aan de mogelijkheden voor een beter stadsleven, waar kosteloos openbaar vervoer er een van is.

Als ik een postzegel wil kopen, dan kan ik nergens meer terecht. Ik moet hem eerst door de post zelf laten bezorgen. Zie hier de ironie van de samenleving. Een kosteloos OV is geen panacee. Historisch gezien is er altijd betaald voor vervoersdiensten, we zijn er aan gewend, we gaan er niet significant méér of anders door reizen als we niet meer hoeven te betalen. Dat is niet het punt. Maar als kosteloos OV als postzegel wordt onderzocht, en dat doet het onderzoek in het filmpje, dan kun je met kerende post verwachten dat het niet werkt om de “modal split” (de verdeling van de verplaatsingen over de vervoerwijzen) significant te veranderen. Het helpt wel als het past in een waaier van maatregelen, zoals het filmpje ook aangeeft (maar veel te eng benadert) en dan draagt het bij aan een goed stadsleven.

Maar belangrijker vind ik het even in te zoomen op nabijheid. Waar blijft nou mijn postagentschap, waar ik zo naar toe loop, een velletje postzegels koop, een praatje op straat maak, en de postmedewerker nog even spreek, in een impuls onderweg een bloemetje koop, en ook: waar ik de fiets niet bij nodig heb, de auto en het openbaar vervoer kan laten staan? Kortom, gezond even de benen strek in de vijftien minuten stad, waar ik dan al snel meer dan een uur gezellig op straat doorbreng en mijn sociale behoefte en bijdrage aan de stadssamenleving vervul? De stad die Jane Jacobs beschreef? Nostalgische prietpraat, wensdenken of politiek richtpunt?

OV en mobiliteit per fiets of auto zouden minder nodig moeten zijn om in de stad te kunnen leven als meer op nabijheid wordt ingezet. Maar ook kosteloos OV draagt bij aan nabijheid en beter stadsleven, het verlaagt de drempel. Het voedt bovendien ook op, het is een investering in anders leven. De kosten waard.